2013-05-16 - Iedereen heeft op zijn minst wel eens horen praten over de voormalige brouwerij Belle-Vue in Molenbeek. Tijdens bijna de hele twintigste eeuw stonden de geuze en de kriek op de kaart in veel etablissementen. De hilarische reclame van Jos en Jef met hun Brusselse accent ging een paar jaar geleden niet onopgemerkt voorbij. En de ouderen onder ons herinneren zich waarschijnlijk nog dat deze sponsor in de jaren zeventig op de truitjes van Sporting Anderlecht stond, die de ploeg trouwens begin mei opnieuw droeg, tijdens de wedstrijd tegen Anderlecht, om het honderdjarig bestaan van de brouwerij te vieren. Elke Brusselaar kent de lange muur van rode baksteen langs het kanaal, typisch voor de industriële architectuur uit die tijd, waarop het gigantische logo van brouwerij Belle-Vue staat.
Locatie in volle verandering
Nu de activiteiten van de brouwerij naar elders zijn verhuisd, is de site vandaag in volle herstructurering. Het terrein is zo uitgestrekt dat het in drie grote delen is onderverdeeld.
Een deel van het complex wordt ingericht door een particuliere projectontwikkelaar en geëxploiteerd door een internationale hotelgroep. Sinds 1 mei biedt die 150 kamers voor een bescheiden prijs aan. Diezelfde projectontwikkelaar buigt zich nu over de vreemde industriële architectuur op het tweede deel van het terrein.
In het derde deel op de hoek van de Henegouwenkaai en de Evariste Pierronstraat zal de Gemeente Molenbeek een opleidingsruimte voor het hotelwezen onderbrengen. Studenten kunnen hun nieuwe kennis meteen in de praktijk brengen in een hotelletje van 29 kamers dat nu daarnaast in aanbouw is. In totaal investeert de Gemeente 8,2 miljoen euro in dit project, met de steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), de federale staat en het Brussels Gewest.
Voormalige stallen en mouterij
We brachten een bezoekje aan deze bouwwerf om de sfeer van de locatie op te snuiven. En aan sfeer is er geen gebrek in dit industriegebouw …
In 2009 kocht de Gemeente Molenbeek de voormalige stallen die werden vervangen door het hotel en de mouterij van de brouwerij. Die bestaat uit vier verdiepingen van zo’n 600 m2en een kelder. De muren van de mouterij zijn zorgvuldig afgekapt om twee lichtkokers voor- en achteraan vrij te maken. Via die opening aan de voorkant is de entree naar de verschillende ruimten in dit complex gemaakt. “Naar de kelder,” vertelt de architect Dyana Chardome, “komt er een soort van afdaling naar een hammam. De gesloten ruimte wordt ingericht met waterdichte boxen waardoor de vochtige omgeving van de hammam kan worden gecreëerd.”
Op het gelijkvloers, vlakbij het hotel in aanbouw in de voormalige stallen, kunnen de leerlingen in het opleidingscentrum de theorie leren, die ze vervolgens daarnaast in de praktijk kunnen brengen. Ook het buurtrestaurant, dat nu vlakbij de voormalige brouwerij gelegen is, zal daar naartoe verhuizen. De originele trappen zijn behouden, evenals andere elementen van de voormalige fabriek: bakstenen, deuren, radiatoren … Deze tijd staat in het teken van recuperatie en recyclage.
Op de eerste verdieping komt de mission locale die belast is met de opleiding. Een afdeling van het OCMW van Molenbeek komt op de tweede verdieping, die een intrigerende vloer heeft. Hij is namelijk niet helemaal vlak: lichtjes bolle tegels vormen bepaalde structuren die waren bedoeld om het water via geulen naar de waterafvoer te leiden. De moeite waard om te bezichtigen.
Ongelofelijk zicht op het kanaal
Hoe hoger je gaat in het gebouw, hoe meer de horizon opentrekt. Je kunt nu voorbij het behouden gedeelte van de omringende muur kijken. “We hebben ervoor gekozen om een opening in de muur te maken”, vertelt de architect, “om de ingang te markeren. Maar door een deel van de muur te behouden, kunnen we een terras aanleggen, waar je heel gezellig zult kunnen zitten omdat je bent afgeschermd van de drukte en het verkeer.”
Op de derde verdieping zweeft je blik zelfs over deze muur heen. Je hebt zicht op het kanaal en de oever aan de overkant, andere industriële landschappen en met name de loodtoren waar vroeger kogels werden gemaakt. Rechts de Zuidtoren. Recht vooruit het Justitiepaleis. Links de toren van het stadhuis van Brussel en zelfs de kathedraal. Je kunt met één camerabeweging het hele centrum overschouwen. Voor deze derde verdieping ligt de bestemming nog niet vast. Maar de plek betoverde alvast sommige, die hier graag hun kantoor zouden maken.
De vierde verdieping is nog vreemder en aangenamer. Het plafond loopt een beetje schuin af. Aan de kant van het kanaal zijn ronde gaten gemaakt waardoor je een nog beter zicht hebt op de stad. Bezoekers halen hier spontaan hun fototoestellen of smartphones te voorschijn om een paar plaatjes te schieten. Daaruit blijkt de grote aantrekkingskracht van het uitzicht hier.
Vreemd gebouw
Aan de linkerkant, in de richting van het water, stuit de blik op een curiositeit: het dak van een ander gebouw van de voormalige brouwerij. Het heeft een unieke vorm en is rondom helemaal open. Binnenin is een schuin afgewerkte structuur te zien. Die dient om het gebouw beter te verluchten, net zoals de grote openingen aan de zijkant. Want de lambiek die wordt gebruikt voor de vervaardiging van geuze is een bier met spontane gisting: de wort, het aftreksel van de mout, werd in grote koelbakken gestort, zodat het in contact kon komen met de bacteriën in de lucht, die de gisting in gang zetten. Er was dus luchtcirculatie nodig in het hele gebouw.
In 2014 en 2015
Het bezoek aan het gebouw laat een zeer aangename indruk na: de locatie aan het kanaal, op een plek die in volle verandering is, met een ‘Hotelopleiding Belle-Vue’ die zijn troeven goed uitspeelt. Het zal zeker een grote impact hebben op de wijk: meer activiteiten, opleiding voor jongeren, het creëren van arbeidsplaatsen en ruimte voor verenigingen.
Het hotelgedeelte in de voormalige stallen moet in de zomer van 2014 klaar zijn. De voormalige mouterij, waar de opleidingen komen, zal waarschijnlijk in het eerste kwartaal van 2015 worden geopend. Het hotel is een nieuw gebouw dat aan de normen van passiefbouw beantwoordt. De mouterij wordt gerenoveerd met het label ‘lage energie’.
Jean-Pierre BORLOO
