Deze operatie met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Brussel Gewest maakt het mogelijk om de beschikbare grond in het Kanaalgebied te benutten door de bodem te saneren
***
2014-06-23 – De operatie Brussels Greenfields loopt ten einde. In totaal zal zo’n 170.000 m2 voormalig industrieel terrein worden gesaneerd in het Kanaalgebied. De werkzaamheden worden financieel ondersteund met een bedrag van 4,6 miljoen euro, onder andere door een bijdrage uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO).
Zo wordt het vervuilde industriële erfgoed uit de voorbije eeuwen, dat veel vastgoedmogelijkheden biedt, geleidelijk aangewend om ruimte te creëren voor een nieuwe, groene economie.
De operatie ging van start in 2009 en deed twee projectoproepen aan investeerders die economische activiteiten willen ontwikkelen in het Kanaalgebied (*). Als gevolg van het industriële verleden van dit gebied dragen sommige terreinen nog steeds de sporen van de activiteiten die Brussel de voorbije decennia veel rijkdom bezorgden. Vandaag worden er echter geen activiteiten meer ontwikkeld zonder rekening te houden met het milieu.
Sanering ondersteunen, investering stimuleren
Brussels Greenfields wordt gefinancierd door Europese en gewestelijke middelen en geleid door Leefmilieu Brussel (BIM). Bedrijven die willen investeren in de buurt van het kanaal kunnen hulp krijgen bij het saneren van de vervuilde grond. Dat moet de vestiging van nieuwe economische activiteiten op deze plaats bevorderen, doordat de handicap van de kosten voor de bodemsanering verdwijnt. Om steun te krijgen moesten geïnteresseerde bedrijven en overheden een project indienen en hun aanvraag motiveren.
“Het moest ten eerste gaan over de sanering van ‘vervuiling zonder vervuiler’”, zeggen José Mendes et Grégory Van Roy van Leefmilieu Brussel. Dat wil zeggen dat het niet meer mogelijk is om de veroorzaker van de vervuiling te vinden. “Daarnaast moesten we een presentatie krijgen van de geplande constructie of renovatie, liefst ecologisch verantwoord, en van het economische project”, voegen ze eraan toe.
12 projecten geselecteerd, 2.200 banen in het vooruitzicht
Er werd rekening gehouden met een aantal criteria om na te gaan of Brussels Greenfields een deel – tussen 50 en 75 procent – van de sanering van de vervuilde zone op zich kon nemen. Uiteraard speelde het type gebouw daarbij een rol. Energiezuinige en milieuvriendelijke gebouwen kregen de voorkeur. Ook moest het project realistisch, haalbaar en solide zijn op financieel vlak. Eveneens van belang was dat het project zou leiden tot werkgelegenheid (de 12 geselecteerde projecten zouden moeten leiden tot het creëren van 2.200 banen). Die werkgelegenheid moet vooral ten goede komen aan de bewoners van het Kanaalgebied. Tevens ging de jury na of de hulp een stimulerend effect zou hebben op de start van het project. Daarnaast werd ook rekening gehouden met de manier waarop de vervuiling werd aangepakt: hoe beter de sanering, hoe meer hulp.
Tussen de indiening van het project en de uitvoering van de werken mag relatief veel tijd verlopen. Van de twaalf dossiers die werden geselecteerd tijdens de twee projectoproepen is alleen dat van het bedrijf Internation Pneus Nouvelle al volledig beëindigd en betaald. Er was niet zo veel werk nodig voor de bouw van een nieuwe opslagruimte voor motor- en scooterbanden in Anderlecht. De contracten met Brussels Greenfields zijn overigens niet alleen gericht op de bodemsanering. Soms gaat het slechts om het afbakenen en inperken van het risico op vervuiling via een lichtere behandeling. De vervuiling varieert immers afhankelijk van de activiteiten die er plaatsvonden. Zware metalen aan de ene kant, chloorhoudende oplosmiddelen aan de andere kant: soms is het moeilijk om de omvang van de schade correct te bepalen. Zelfs meerdere bodemmonsters garanderen niet dat de samenstelling van de bodem volledig geanalyseerd is. De toegekende hulp houdt dus ook rekening met de nauwkeurigheid van de expertise die in het begin werd gerealiseerd. Bij de bepaling van de kosten voor de bodembewerking gaat het altijd om een schatting.
Gevarieerde projecten
Er zijn ook enkele grotere industriële projecten die steun ontvangen. Zo onderneemt Sibelga de herinrichting en het hergebruik van zijn terrein aan de Werkhuizenkaai in Brussel. Het idee is om het callcenter weer in de buurt van de andere activiteiten van de firma onder te brengen. Dit project kan 120 banen opleveren.
MaBru, dat beter bekend staat als de Vroegmarkt van Brussel, heeft ook activiteiten ontwikkeld. Het project voorziet in de bouw van een nieuwe koel- en opslagruimte op het terrein van de markt. De vervuiling van de bodem was het gevolg van een oude gasfabriek die er ooit stond. MaBru greep deze kans om een uiterst milieuvriendelijk project op te zetten.
Eveneens een ambitieus project is dat van DOCKS Bruxsel (vroeger Just Under The Sky) voor de bouw van een shoppingcenter (met ruimte voor winkels, productieactiviteiten, vrijetijdsbesteding, cultuur, evenementen) aan het kanaal, in de buurt van de Van Praetbrug, waar vroeger de Godinfabrieken stonden. Ook hier zijn ecologisch bouwen en respect voor het milieu aanwezig, evenals het vooruitzicht op het creëren van arbeidsplaatsen. Brussels Greenfields besloot dus om de sanering van de grond te ondersteunen.
In Anderlecht, aan de andere kant van het Brussels Gewest, is een meer bescheiden project geselecteerd: de aanleg van stadsmoestuinen in de wijk van het Zuidstation. Niet ver daar vandaan zullen ook de Slachthuizen van Anderlecht hun project Soma voortzetten, met onder andere de opening van een overdekte voedingsmarkt.
Kortom, de projecten die Brussels Greenfields ondersteunt, zijn zeer gevarieerd. Dat geldt ook voor het bedrag van de ondersteuning, dat schommelt tussen 15.000 en 800.000 euro. De projecten zijn wel allemaal gericht op de ontwikkeling van economische activiteiten, niet op huisvesting.
Nu de toekenning van de saneringssteun ten einde loopt, is de balans positief. Hoewel relatief weinig projecten kunnen gebruikmaken van deze onmisbare steun in de rug, is de behandelde of beschermde oppervlakte zeer groot. Dat maakt het mogelijk om de beschikbare ruimte in het Kanaalgebied te benutten voor nieuwe activiteiten die banen creëren.
Jean-Pierre Borloo
Meer info: www.brusselsgreenfields.be
(*) De administratieve naam voor deze operatie is ‘prioritaire interventiezone’ (PIZ).
