2012-02-27 – Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest schreef een internationale wedstrijd uit voor de uitwerking van een masterplan voor het kanaalgebied, omdat er belangrijke stedenbouwkundige, sociaaleconomische en demografische vraagstukken op het spel staan. De Europese aanbesteding in juli 2011 leverde zeventien kandidaten op, waaruit in oktober 2011 drie prestigieuze internationale en multidisciplinaire teams werden geselecteerd (meer informatie in de bijgevoegde PDF).
Op woensdag 29 februari dienden deze drie bureaus hun project in, maar de bijzonderheden van de procedure en de ambities van dit masterplan werden de maandag ervoor al toegelicht voor de betrokken gemeenten en gewestelijke instellingen. Dit initiatief kwam van het kabinet van de Brusselse minister-president en werd ondersteund door de Directie Studie en Planning (DSP) van de gewestelijke administratie en het Agentschap voor Territoriale Ontwikkeling (ATO), met de hulp van een externe dienstverlener, Architecture Workroom Brussels (AWB).
De verkiezing van de winnaar is gepland voor de zomer. Vervolgens zal de geselecteerde groep het masterplan voor het kanaal gedurende een periode van 6 tot 9 maanden uitwerken. Daarna zal misschien de uitvoering van het masterplan nog 3 jaar worden begeleid.
Drie eersterangs teams
De volgende drie multidisciplinaire teams hebben zich gebogen over een ontwerp voor het masterplan:
· Groupement Alexandre Chemetoff & Associés: Alexandre Chemetoff & Associés (gemachtigde), Idea Consult en Ecorem. Alexandre Chemetoff heeft meegewerkt aan een wijk van 50.000 woningen in Bordeaux, het richtplan voor de reconversie van het eiland van Nantes en het richtschema voor het Plateau de La Haye in Nancy.
· XDGA: XDGA-Xaveer De Geyter Architecten (gemachtigde), landschapsarchitect Michel Desvignes, Tritel en prof. dr. Eric Corijn. XDGA heeft meegewerkt aan de campus OIN Paris-Saclay, de toekomstige wijk Watersite in Vilvoorde en de wijk Saint-Maurice in Lille.
· Kanal Kanalysator: DeZwarteHond (gemachtigde), Studio UC, Lola, Movares, Michiel Dehaene en Sofie Vermeulen. DeZwarteHond en Movares hebben meegewerkt aan het masterplan voor de Florijn As in Assen; Studio UC en DeZwarteHond aan de herstructurering van de industriezone in München; en Lola aan het masterplan Hannover City 2020.
Uitdagingen, potentieel, visie
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest staat voor grote stedelijke uitdagingen (demografisch, economisch, sociaal, ecologisch, territoriaal …), die tevens de kans bieden om het gebied in zijn totaliteit te herbekijken en een ambitieus en coherent planologisch beleid uit te werken.
Die uitdagingen bevinden zich vooral in het centrale gebied van het Gewest, aan weerszijden van het kanaal. De aanpak daarvan vereist een geïntegreerd plan voor de ruimtelijke ordening van dit gebied, dat uitmondt in een duidelijke, gedeelde toekomstvisie voor dit deel van de stad. Deze visie zal rekening houden met de oriëntaties uit het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO) dat nu in de steigers staat en met alle besluiten die al zijn genomen in het kader van de ontwikkeling van dit gebied.
Sinds enkele jaren is er sprake van private investeringen, die de vele overheidsinitiatieven van de voorbije twintig jaar in dit gebied voortzetten en versterken: wijkcontracten gefinancierd door het Gewest, infrastructuur met steun van Beliris(1), woningen van de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (GOMB), projecten gesteund door Europese Structuurfondsen, enz.
Een nieuw operationeel en flexibel instrument
Er is zijn dus veel ontwikkelingen gaande in dit gebied met een groot potentieel, maar er is nog geen sprake van een gemeenschappelijk project. Daarom is er nood aan een structurele stedenbouwkundige visie die de bestaande initiatieven onderbouwt en aanvult. Zo kan de territoriale en sociale cohesie in het gebied verbeteren door het uitbouwen van een stedelijke ambitie op lange termijn, een gedeeld standpunt bij alle betrokken spelers en een instrument dat de publieke en private acties verenigt op korte, middellange en lange termijn.
Daartoe moet het richtschema nagaan en analyseren over welke vermogens het gebied beschikt om zich te transformeren, een innovatieve benadering van die transformatie voorstellen en de voorwaarden voor de implementatie definiëren. Het moet de bestaande en toekomstige initiatieven voor de kanaalzone omlijnen, toezien op de coherentie tussen de projecten en een solide samenwerking bevorderen tussen de verschillende spelers in het gebied. Het moet bovendien worden opgezet als een plan dat mee evolueert met de transformatie van het gebied en de noden van de bewoners.
(1) Samenwerkingsakkoord tussen de federale staat en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor initiatieven die de internationale rol en de hoofdstedelijke functie van Brussel ondersteunen.
